Herbezinnen

Het aardige van een grote verandering in je leven is dat het je onontkoombaar aanzet tot herbezinnen. Herbezinnen op wat je doet, hoe je leeft, en waartoe je dat doet. ‘Waartoe’ schrijf ik heel bewust, niet ‘waarom’. ‘Waarom’ vraagt naar verklaringen, redenen; die kunnen velerlei zijn, dikwijls heel onbewust, en in het verleden liggen. ‘Waartoe’ bevraagt je streven, je richting, zal in elk geval deels bewust zijn, en meer bepaald je doen en laten nu vorm geven. ‘Waartoe’ gaat voor mij niet zo zeer over concrete doelen, maar meer in algemene zin over datgene wat je in je leven en werken drijft omdat het belangrijk voor je is. En over datgene wat je puur persoonlijke belang en gewin kan overstijgen. Dat schrijf ik zo niet voor als definitie en norm, ik beschrijf het slechts als mogelijkheid en mijn perspectief.

Herbezinnen is vooral aardig als je met een redelijk neutrale blik kunt kijken naar hoe je leven en werken zich tot dusver heeft ontvouwd, en je nog een toekomstperspectief hebt of durft te hebben. Misschien is het zelfs wel zo dat hoe neutraler je blik is richting verleden, hoe meer perspectief er is voor wat nog rest. Hoe meer ik kijk naar wat er is gebeurd vanuit een beoordeling van goed of slecht, hoe meer ik mezelf zal proberen te beperken tot wat mij goed voorkomt en te voorkomen wat mij slecht voorkomt. Maar nog afgezien van de vraag of ik dat zelf allemaal wel in de hand heb, kan ik ook vraagtekens zetten bij dat (ver)oordelende ‘goed of slecht’. Was het goed of slecht dat ik in 2007, na negen maanden in een zenklooster, weer terugging naar Brabant en een huisje kocht? Die beslissing heeft me veel moeilijkheden en zorgen gebracht, maar was dat slecht? Ik heb er wél mee leren dealen, waardoor ik weerbaarder ben geworden bij forse tegenslagen. En juist door die moeilijkheden en zorgen heb ik weer anderen kunnen helpen, bijv. aan tijdelijke huisvesting in mijn jarenlang onverkoopbare huis. Diezelfde beslissing heeft ook heel veel moois gebracht, en lieve en leuke mensen met wie ik dat samen heb kunnen delen. Ik zou dat niet hebben willen missen, en de kostbare herinneringen eraan geven de rest van mijn leven glans.

Zou ik die moeilijkheden, zorgen en al dat moois niet hebben gehad als ik een ander besluit had genomen? Toen al teruggegaan zou zijn naar Noord-Holland? Of naar een andere plek in Nederland? Dat zal ik nooit weten. Ongetwijfeld waren er andere moeilijkheden, zorgen en heel veel moois geweest. Dat hoort onlosmakelijk bij het leven. Misschien komt het be-/veroordelen van besluiten en keuzes achteraf als goed of slecht wel vooral voort uit het verlangen om géén moeilijkheden en zorgen te hebben, alleen maar moois. De helaasheid hiervan ten diepste kunnen ervaren is een zinvolle uitkomst van zo’n terugblik op je bestaan tot nu toe.

Meer dan een lijstje goede of slechte keuzes en besluiten helpt die helaasheid realiseren ook bij de confrontatie met de vraag: wat nu verder nog? Het brengt alleen al meer realiteitszin: wat ‘ik’ wil is niet noodzakelijkerwijs het beste leidende principe. Al is het maar omdat de wereld er waarschijnlijk geen boodschap aan heeft. Maar belangrijker is dat het je meer open houdt voor mogelijkheden. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst, noch de resultaten die ik als goed kwalificeer, noch degene die ik als slecht kwalificeer. Eigenlijk zegt die kwalificatie meer over mijn verwachtingen en wensen dan over wat er daadwerkelijk is gebeurd. Niets zegt dat eenzelfde besluit nu of morgen hetzelfde gevolg zal hebben als in het verleden. Want niet alleen zal ik anders reageren, omdat ik anders ben; maar ook de omstandigheden zullen altijd anders zijn.

Herbezinnen is aardig als het kan leiden tot dat ‘open’ blijven. Als het komt tot een waarderen van wat er is geweest, of ik het nu moeilijk, zorgelijk of mooi vond, gewoon omdat het er is geweest. En als wat er is geweest me niet afsluit van wat er nog kan komen, maar me sterkt in mijn vertrouwen in de loop van het leven. Als ik mijn ogen open kan houden voor wat zich aandient en me kan realiseren dat het altijd nieuw is, ook al komt het me bekend voor. Als ik mijn ogen open kan houden en dus óók die valkuil zie van het denken: “dat nooit meer”…..

Herbezinnen is aardig…- ook dat is al weer een oordeel, net als zeggen dat het zinloos is omdat wat gebeurd is nu eenmaal gebeurd is. Herbezinnen gebeurt gewoon, als je leven een nieuwe wending neemt. Hoe ouder je bent, hoe meer er langs komt. Dat kan onrustig voelen. Maar over het geheel vind ik het inderdaad toch wel aardig.